Đà Lạt – Thành phố ngàn hoa này nổi tiếng với bầu không khí hậu mát mẻ và không gian lãng mạng yên bình. Nơi đây là một trong những địa điểm du lịch của nhiều du khách trong và ngoài nước. Ngoài cảnh sắc thiên nhiên nơi đây còn là vùng sản xuất đặc sản mà không thể bỏ qua khi du khách đến đây. Và đặc biệt trong số đó là rượu cần. Đối với các đồng bào thiểu số nơi đây, rượu cần không chỉ là một thức uống thông thường mà nó đã trở thành một loại thức uống mang ý nghĩa thiên liêng với họ.
Truyền thuyết về món rượu cần
Theo những người dân địa phương, rượu cần đã có từ rất lâu. Tương truyền, một vị thần Nhím đã làm ra một loại nước màu trắng đục; uống vào khiến người lâng lâng. Một người khi tới chơi nhà thần đã được thử thứ nước ngon lành ấy; người này đã xin thần được học cách làm. Thứ nước ấy chính là rượu cần. Cho nên, các tộc người thiểu số ở Tây Nguyên vô cùng quý rượu cần. Trước khi uống họ phải mời Giàng, mời thần Nhím uống trước rồi mới mời mọi người cùng uống.
Để có được một chóe rượu cần ngon đúng nghĩa của đồng bào Tây Nguyên thì theo những người dân tộc Cil ở Đà Lạt thì rượu phải được làm từ “men rừng”. Đây là loại men không phải ai cũng biết và chẳng mấy người có thể làm được. Người lớn kể lại rằng người ta thường bắt đầu làm rượu vào mùa xuân; khi cây Atiso trong rừng bắt đầu nở hoa và cho nhựa. Những người làm rượu sẽ vào rừng tìm kiếm rễ và bông của loại cây này đem về phơi khô và giã ra để làm “men” hay làm “dòng” theo tiếng đồng bào.
Rượu cần là một trong những món ngon Đà Lạt được tạo ra từ bàn tay lao động chăm chỉ của những tộc người thiểu số. Sẽ thật đáng tiếc nếu đến với Đà Lạt mà bạn không thử ngồi lại bên bếp lửa; nhấp thử một ngụm rượu cần.
Cách nầu rượu cần
Rượu cần được những tộc người thiểu số ở Đà Lạt làm bằng gạo, loại gạo được trồng trên các sườn núi cao. Tuy nhiên, tùy theo từng địa bàn sinh sống và lương thực của mỗi tộc người mà họ còn bổ sung thêm một số loại tinh bột khác như khoai lang, khoai mì, hạt bắp, bo bo… Đặc biệt, các tộc người Tây Nguyên thường dùng lá cây để lên men rượu các loại ngô, khoai gạo. Mỗi tộc người sẽ có những loại lá cây khác nhau để len men cho rượu cần như người Cơ Ho dùng lá cây đòng và cây me kà zút, hay vỏ, lá cây Blakda từ người Banna…
Khi làm rượu, người dân địa phương nấu chín gạo, khoai… Sau đó, họ để nguội, rồi trộn với trấu và ủ với men trong một cái bình gọi là ché. Sau quá trình ủ lâu dài, chúng ta sẽ có được một ché rượu cần thơm ngon mang hương vị của núi rừng. Thêm vào đó, chính vì được ủ bằng lá cây rừng nên món ngon Đà Lạt này là loại rượu rất tốt để thông kinh mạch, giúp tiêu hóa tốt hơn.
Rượu cần có nguồn gốc được thần ban cho nên người Tây Nguyên rất tôn trọng và quy cách khi uống rượu cần. Không phải ai cũng được uống và không phải lúc nào cũng được uống. Đây là một món ngon được tạo ra từ văn hóa núi rừng; nên khi uống rượu phải được trải nghiệm trong không gian của nhà dài. Uống rượu bên bếp lửa, trong vũ điệu cồng chiêng vang vọng khắp núi rừng cao nguyên.
Cách uống rượu cần đúng
Khi uống rượu cần, bạn không phải rót ra từng bát; hay cầm nguyên ché để uống mà bạn sẽ dùng cần được làm bằng tre, trúc thông lỗ rỗng để hút rượu lên. Tên gọi rượu cần cũng từ đó mà ra.
Nếu bạn muốn thưởng thức món ngon ở Đà Lạt này đúng cách; bạn nên tham dự một buổi giao lưu văn hóa cồng chiêng tại đây. Khi đó, bạn sẽ được xem những vũ điệu, âm thanh cồng chiêng từ văn hóa rừng núi. Sau đó, bên bếp lửa ấm cúng – địa điểm ăn uống thú vị; bạn sẽ được thưởng thức thịt rừng nướng, được mời uống rượu trong một ché lớn đặt ngay giữa nhà sàn. Chủ nhà sẽ cầm cần bằng hai tay nâng lên đưa cho khách để vào ché.
Nếu khách đông, cần sẽ được truyền từ phải qua trái bằng hai tay. Lưu ý, bạn không nên dùng tay trái để truyền rượu cho họ vì tộc người thiểu số ở Tây Nguyên quan niệm. Như vậy là không xem trọng họ. Cách uống đặc biệt của món ngon Đà Lạt này cùng âm thanh của cồng chiêng, ánh lửa ấm áp, những điệu múa, tiếng hát giữa cao nguyên se se lạnh sẽ tạo cho du khách một cảm giác vô cùng mộc mạc, trong lành. Để rồi khi về lại với thành phố náo nhiệt; trong bạn sẽ đọng lại những cảm xúc khó quên về Đà Lạt.
