Thành phố ngàn năm văn hiến nổi tiếng với nhiều điều in đậm sâu trong trí nhớ của bao thế hệ. Đó là những giá trị văn hóa và lịch sử, những danh lam thắng cảnh, nghệ thuật dân gian, văn hoá ẩm thực đậm nét. Nói đến ẩm thực Hà Nội, thực ra, điều đầu tiên ai cũng nghĩ đến là sự tinh tế. Tuy nhiên, sự tinh tế ở đây không nằm ở cách lựa chọn món ngon mà nằm ở cách chế biến và thưởng thức, dù là ẩm thực cung đình hay dân dã. Ốc luộc là món ăn như vậy, đây cũng là một món ăn gây “nghiện” đối với giới trẻ.
Ốc luộc Hà Thành-món ăn gây “nghiện”
Có một sự thật nghe có vẻ “nghịch lý” rằng: Ẩm thực đất kinh kỳ gây “nghiện”; gây nhớ nhất không phải những món ăn cao sang mang tính cung đình. Đồng thời lại là những món quà dân dã thường được bán rong hoặc trong các quán ở vỉa hè hay ven đường. Trong cái danh sách dài các món ngon hè phố của Hà Nội. Ốc luộc là một thức quà không thể không nhắc tới. Nhất là trong những chiều mưa se se lạnh hay những buổi chiều mùa đông rét buốt. Làn khói mỏng manh hòa quyện cùng mùi thơm nồng của món ăn; vị cay nóng của nước chấm đã tạo nên một món ăn rất Hà Nội.
Rất nhiều nơi nổi tiếng với ốc, như Sài Gòn hay Hải Phòng. Mỗi nơi món ăn lại có vị ngon khác nhau. Thế nhưng, ốc luộc của Hà Nội vẫn cứ khiến người ta vấn vương một cách khó tả. Cũng có lẽ bởi cái không khí, bởi nét văn hóa của mảnh đất Hà Thành đã hòa vào trong hương vị của món ăn. Nó còn bởi chính cái chất dân dã của nó.
Ốc luộc của Hà Nội không đậm đà như ốc xào, ốc rang ở các địa phương khác mà thanh thanh; thơm mùi sả, mùi lá chanh, lá bưởi. Có thể nói, ốc luộc lá chanh là món ốc lâu đời nhất ở Hà Nội. Nó vừa dân dã lại vừa “được lòng” rất nhiều thực khách. Đây là món ăn khoái khẩu không chỉ của các bà, các cô từ thời xa xưa mà của cả các nam thanh nữ tú, các vị khách du lịch.
Nét đặc trưng của ốc luộc Hà Thành
Ốc chế biến nói chung và ốc luộc nói riêng đã là món ăn dân dã. Nó đã trở nên quen thuộc với người dân không chỉ ở Hà Nội mà còn trên khắp cả nước. Đảo vài vòng qua các con ngõ nhỏ, các khu tập thể. Ta có thể bắt gặp ở vỉa hè lớp lớp người từ trẻ đến già mê mẩn cái món ăn đơn giản. Tuy nhiên, món ăn này không hề giản đơn này.
Khác với Sài Gòn, ốc Hà Nội không có các loại ốc xào hay ốc rang me. Ốc chuẩn vị thủ đô bao gồm các loại ốc vặn, ốc đá hay ốc mít. Thực khách hay gọi dân dã là “ốc to, ốc nhỏ”, luộc với sả và lá chanh; ăn kèm nước mắm gừng và ớt, phải nhể ốc bằng gai bưởi hoặc miếng sắt tây tỉa nhọn.
Cái món này hay ở chỗ, thực khách từ già trẻ lớn bé ở Hà Nội có thể ăn hoài không chán. Ốc mới luộc còn nóng hổi, con nào cũng vàng ươm, béo ngậy. Món ăn vừa có độ giòn và dai chút ít. Mùi sả, mùi lá chanh quyện ốc với nước mắm gừng và ớt, chạm vào đầu lưỡi có chút tê tê. Nhưng thơm nồng nàn lan tận xuống đáy họng, đến khi nuốt vào sẽ còn dư tàn vị ngọt nhẹ.
Cái làm nên điểm đặc biệt nhất của các quán ốc luộc Hà Thành chính là bát nước chấm. Với mỗi hàng, mỗi tay nghề, người bán lại có gu pha chế riêng biệt. Nó tạo nên cái danh của bao hàng ốc nổi tiếng ở đây.
Thưởng thức món ốc luộc
Ở Sài Gòn, các hàng có nước chấm ốc pha kiểu đủ vị chanh, đường, muối… thành một thứ nước chấm sánh đặc. Nhưng ở Hà Nội, bát nước chấm ốc luộc gần như chỉ có những thành phần cơ bản: nước mắm nguyên chất pha thêm chút chanh và gừng, đập ít sả, thái nhỏ lá chanh và ớt tươi. Dặm mỗi thứ một chút, hoà thành cái vị nước chấm chua cay thanh dịu, mà chấm vào thì “nịnh” lưỡi thôi rồi!
Không chỉ mùa đông, mùa hạ, có lẽ ốc luộc là món ăn hiếm hoi ở Hà Nội hợp để ăn cả 4 mùa. Và ốc luộc cũng là món mà mỗi người có thể tìm thấy một hàng “tủ” ở khắp nơi. Ăn ốc hiếm ai đi ăn một mình lắm, có bạn bè thân thích, có “cạ” để vừa ăn vừa tranh thủ chuyện trò. Tay vẫn nhể và miệng vẫn nhai vì sợ ốc nguội, nhưng những câu chuyện cứ mãi không kể hết thôi…
“Hàng ốc” đi liền với chữ “vỉa hè” chắc là sự kết hợp cân xứng nhất với độ ngon của một bát ốc luộc đầy ắp. Điều đó cũng tạo nên những đặc trưng rất riêng trong văn hoá ăn uống của người Hà Nội. Ăn ốc là phải từ tốn, “lai rai” thêm dăm ba câu chuyện ngày hôm qua, hôm nay và mai kia nữa. Có bạn bè hẹn hò nơi quán ốc quen ven đường. Âu cũng là cái thú đáng để chờ mong.
