Là dân tộc duy nhất ở Tương Dương (Nghệ An), dân tộc Ơ Đu cũng có truyền thống dệt vải và may trang phục cho dân tộc mình. Cũng giống như phụ nữ, nam giới của dân tộc này cũng có những bộ trang phục riêng và độc đáo không kém. Với trang phục của nữ thì màu chủ đạo là đen, còn trang phục của nam của người Ơ Đu là màu đỏ nhạt và màu chàm. Hiện nay, trang phục truyền thống không được sử dụng rộng rãi trong đời sống hàng ngày. Tuy nhiên, trước sự phát triển của thời trang hiện đại, không chỉ trang phục mà nhiều nét văn hóa đặc sắc của đồng bào Ơ Đu cũng cần được bảo tồn.
Đôi nét về dân tộc Ơ Đu
Theo nghiên cứu lịch sử, dân tộc Ơ Đu xa xưa sinh sống ở lưu vực sông Nậm Nơn, Nậm Mộ. Trải dài từ huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An. Tộc người Ơ Đu xưa có một xã hội khá phát triển. Họ sống bằng nghề làm ruộng, phát nương làm rẫy, đào đãi vàng, chài lưới và buôn bán trên sông. Những địa danh như: Xiêng Tắm, Xiêng Lăm, Tạ Xiêng… luôn tấp nập thuyền, bè xuôi ngược.
Do quá trình chung sống cộng cư trong một thời gian dài với đồng bào các dân tộc khác trong vùng; nên văn hóa truyền thống của dân tộc Ơ Đu ở Tương Dương (Nghệ An) đã bị mai một đi khá nhiều. Tuy nhiên, quan sát họa tiết trang trí trên chân váy của phụ nữ; có thể dễ dàng phân biệt trang phục truyền thống của người Ơ Đu có những nét độc đáo riêng.
Nét đặc trưng trong trang phục của người Ơ Đu
Ơ Đu là 1 trong 5 dân tộc ít người nhất của Việt Nam. Hiện nay, đồng bào Ơ Đu cư trú tập trung tại bản Văng Môn, xã Nga My, Tương Dương (Nghệ An). Bà Vi Thị Dung (dân tộc Thái, lấy chồng là người Ơ Đu) ở bản Văng Môn, xã Nga My, huyện Tương Dương; là một trong số ít người còn biết dệt, thêu, may trang phục truyền thống của dân tộc Ơ Đu. Bà Dung cho biết: “Để làm ra một bộ trang phục cần sự kiên trì, tỉ mỉ và mất không ít thời gian. Vì tất cả các công đoạn đều phải làm bằng phương pháp thủ công”.
Lâu nay, người Ơ Đu sử dụng trang phục có nhiều nét tương đồng với trang phục của người Thái. Váy, thắt lưng và khăn quấn đầu của người Ơ Đu đều được dệt bằng sợi tơ tằm. Tuy nhiên điểm khác biệt dễ nhận thấy là chân váy. Chân váy của người phụ nữ Thái thường được thêu với nhiều loại hoa văn. Phần lớn là các hình mô phỏng về thiên nhiên. Như hoa lá, động vật, mặt trời, các hình khối với nhiều màu sắc sặc sỡ.
Còn chân váy của người phụ nữ Ơ Đu thường thêu các hình khối zíc zắc. Nó nhỏ bản hơn so với chân váy người phụ nữ Thái. Thân váy và áo của người phụ nữ Ơ Đu thường là màu đen. Áo của phụ nữ Ơ Đu có tay phải dài, không có áo tay ngắn. Tuy nhiên, chiều dài của áo thì chỉ quá ngực. Nó vừa chạm đến phần eo. Áo không khuy, không cúc, mà dùng 4 sợi dây buộc chéo. Thắt lưng và khăn quấn đầu không thêu hoa văn.
Nỗ lực gìn giữ bản sắc văn hóa qua những bộ trang phục
Theo bà Mạc Thị Tím, Trưởng bản Văng Môn, xã Nga My, Tương Dương (Nghệ An) thì những năm gần đây; các cấp các ngành thường xuyên quan tâm đầu tư kinh phí. Mục đích để phục dựng lại những nét văn hóa của dân tộc Ơ Đu. Chi bộ, BQL bản cũng thường xuyên tuyên truyền. Nên bà con người Ơ Đu đã từng bước ý thức được việc giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc mình.
Được biết hiện nay, mỗi bộ trang phục đầy đủ gồm có: váy, áo, dây thắt lưng, khăn quấn đầu. Và có giá bán từ 700 ngàn đến 1 triệu đồng/ bộ. Những nét văn hóa truyền thống đặc trưng cần được gìn giữ, bảo tồn. Nó có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong quá trình hội nhập và phát triển của dân tộc Ơ Đu.
