Một trong những đặc sản Quảng Trị nổi tiếng nhất định phải kể đến là Cháo cá Vạt giường Hải Lăng. Cả tên món ăn và hương vị đặc biệt đều để lại ấn tượng cho thực khách khi thưởng thức. Cháo cá Vạt Giường còn có tên là Cháo bột cá lóc hoặc được người dân địa phương gọi đơn giản là Cháo cá. Được gọi là Cháo cá Vạt giường vì những sợi bột trong cháo có dạng hình khối dài trông giống như chiếc vạt giường. Trên dặm đường thiên lý khi dạo qua huyện Hải Lăng (Quảng Trị) thì thực khách hầu như đều ghé vào các quán Cháo cá Vạt giường để thưởng thức món đặc sản này.
Cái tên Vạt giường khác với bất kỳ món cháo nào ở ngoài Bắc
Cùng là cháo bột (hay còn gọi là cháo bánh canh) cá lóc, nhưng hương vị thơm ngon của cháo ở thị trấn Hải Lăng, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị khó có thể lẫn lộn với bất cứ nơi nào. Thứ cháo khi thưởng thức vừa gắp bằng đũa, vừa ăn bằng thìa là món quà dân dã mà người dân Quảng Trị thường mời khách khi tới nơi đây. Đất Quảng Trị vào ngày hè nắng nóng; lấy làm ngạc nhiên khi quán cháo cá lúc nào cũng đông nghịt khách. Khách địa phương cũng có, khách du lịch cũng nhiều. Một tay thìa, một tay đũa xì xụp đến ngon lành.
Người dân nơi đây, gọi món này là cháo cá, còn khách du lịch hay gọi với cái tên mỹ miều là cháo vạt giường nghe rất lạ tai. Sở dĩ, cái tên vạt giường xuất phát từ cách làm món cháo, cháo cá vạt giường không giống bất kỳ món cháo nào ngoài Bắc, không sột sệt, không đặc mà nấu bằng sợi bột gạo với cá lóc hay cá biển, khi thưởng thức dùng đũa để gắp sợi vạt giường và dùng thìa để húp nước dùng. Vị cháo cá ngon ngọt, thơm nức mê mẩn khách du lịch ngay từ lần ăn đầu.
Nguyên liệu bột để nấu cháo
Món Cháo cá vạt giường được nấu từ bột gạo, bột lọc hoặc bột mì tùy khẩu vị mỗi người. Thường thì Cháo cá được nấu phổ biến với bột gạo. Bột gạo được làm từ loại gạo thơm ngon, không quá dẻo, hoặc quá khô. Gạo được vo sạch rồi ngâm nước đủ 2 tiếng đồng hồ. Sau đó đem xay nhuyễn rồi cho vào những tấm vải sạch; buộc kĩ, đằn đá lên cho khô thành từng tảng lớn. Sau đó nhào thành bột. Dùng ống tre, hoặc chày gỗ cán mỏng thành tấm rồi thái đều. Sợi bột ngon phải có độ dai nhất định, không quá ướt. Cũng bởi thế công đoạn nhào bột là vô cùng quan trọng.
Nét đặc trưng của món cháo Vạt giường
Đặc trưng của món cháo vạt giường là cá lóc. Loại cà này có nơi gọi là cá quả, cá tràu, cá chuối, cá đô, v.v…. Cá lóc phải chọn những con cá lóc đồng, to, săn chắc; có màu đen bóng, chắc thịt và phải thật tươi, còn sống. Điều đặc biệt là người ta giữ lại lòng cá, chứ không bỏ đi. Lòng cá được xem là đặc sản của món ăn này. Lý do không chỉ vì số lượng có hạn mà vì nó có vị béo, thơm khó quên. Cá lóc sau khi được làm sạch xong, để nguyên con luộc vừa chín tới, sau đó lóc thịt, xương, đầu, lòng riêng ra mỗi thứ ra. Tất cả được ướp kỹ cùng với các gia vị khác như muối; tiêu, ném, ớt, nước mắm…để thịt thêm phần đậm đà.
Phần xương và đầu cá đem xay nhuyễn để nấu nước dùng, làm tăng độ ngọt. Khi khâu chuẩn bị đã sẵn sàng thì chỉ cần cho vào tô một ít sợi bột gạo trắng tinh. Thêm vào đó là một vài lát cá đã ướp sẵn rồi chan nước dùng vào. Rắc lên tô cháo một ít ném lá hoặc hành phi. Những người thích ăn cay có thể cho thêm vài lát ớt ngâm nước mắm, hạt tiêu tươi để vừa ăn vừa xuýt xoa tê tê nơi đầu lưỡi. Khi thưởng thức Cháo cá, thực khách sẽ cảm nhận được vị ngon ngọt của nước dùng, vị đậm đà mặn mà của cá đã thấm gia vị, vị dai ngon của sợi bột, cùng vị cay nồng của tiêu, ớt.
Tại sao món cháo cá vạt giường lại trở thành đặc sản?
Món cháo cá vạt giường trở thành đặc sản bởi nó hội tụ đủ các thứ đặc sản trên mảnh đất nắng gió Quảng Trị. Đó là cây ném ở huyện Triệu Phong, ớt ở huyện Hải Lăng, hạt tiêu ở huyện Vĩnh Linh, Cam Lộ. Cũng chính những nét tinh túy đó đã kết thành món cháo cá đặc trưng hớp hồn bao du khách khi ghé tới nơi đây.
